همه آنچه که باید درباره روستای قلات بدانید

مشخصات

کشور	ایران
استان	فارس
شهرستان	شیراز
بخش	مرکزی
دهستان	دراک
روستا	قلات
جمعیت	۳۹۵۳ نفر
مذهب	شیعه جعفری
زبان گفتار	نیمه لری یا پارسیگ
ارتفاع از سطح دریا	۲,۰۶۵ متر
شرایط آب و هوا	کوهستانی
ره آورد	انجیر ، گیوه ، انگور ، شیره انگور ، مویز و بادام و گردو و ....

قلات شیراز، نام یک روستای ییلاقی از توابع بخش مرکزی شهرستان شیراز در ۳۶ کیلومتری شمال غرب شهر شیراز است و از مقاصد و جاذبه های گردشگری استان فارس محسوب می‌شود. قلات با مختصات جغرافیایی ۵۲ درجه و ۱۹ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه عرض شمالی در ارتفاع ۲,۰۶۵ متری از سطح دریا قرار دارد. این روستای ییلاقی با خانه‌های پلکانی در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ به‌عنوان نخستین بافت روستایی تاریخی طبیعی استان فارس در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است. قلات شیراز در کنار چشمه‌ای زیبا و در میان انبوهی از درختان و باغ‌های سرسبز در جاده یاسوج - شیراز واقع شده است و برای رسیدن به آن از مرکز شهر شیراز، حدود ۴۰ تا ۵۰ دقیقه راه دارید. روستای قلات با تهران نیز حدود ۹۴۰ کیلومتر فاصله دارد. روستای قلات در نزدیکی کوه قلات (کوه سرخ) قرار گرفته است. این کوه مانند یک دیوار بزرگ از جهات جنوب، شرق و غرب روستا را در برگرفته است و روستا فقط از قسمت شمال قابلیت دسترسی دارد. روستای قلات از دو بخش بافت جدید و بافت قدیم تشکیل شده است. بافت جدید در ابتدای روستای قلات قرار دارد. پس از عبور از این بخش و خیابان قزل ارسلان به بافت قدیمی قلات می‌رسید؛ بخشی که با معبری پهن و سنگ‌فرش شده شما را به تماشای معماری منحصربه‌فرد استادان برجسته هدایت می‌کند. روستای قلات در ناحیه کوهستانی قرار دارد و خانه‌های آن به‌صورت پلکانی ساخته شده‌اند؛ خانه‌هایی یک یا دو طبقه با سقفی مسطح. جالب است بدانید که زمانی که در فاصله یک کیلومتری روستای قلات هستید، خانه‌های پلکانی به‌خوبی قابل‌مشاهده نیستند؛ زیرا درختان بلند، آن‌ها را در بر گرفته‌اند. در اطراف رودخانه‌های این روستا نیز گل‌های وحشی و گیاهان دارویی بومادران، گل ختمی، پرسیاوشان، ریواس، کنگر، آویشن کوهی، پونه و مرزه، بادام کوهی یا بارشیک، کاکوتی، گیاه گاوزبان و جاشیر می‌رویند و رنگ و بوی متفاوتی به این منطقه بخشیده‌اند. قدمت قلات شیراز با وجود درختان کهن‌سال به بیش از هزار سال قبل برمی‌گردد. این روستا همواره تحت حاکمیت دالین بوده است. قلات با طبیعت سرسبز، چشمه‌های زیبا و آب و هوای خنک، زمانی تفرجگاه پادشاهان ایران کهن بود و هم‌اکنون نیز گردشگران زیادی در طوال سال از آن دیدن می‌کنند. روستای قلات در گذشته به نام «کلات» شناخته می‌شد. در فرهنگ عمید، کلات به‌معنای ده یا قلعه‌ای است که روی کوه ساخته شده باشد. گفته می‌شود که یکی از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری قلات، مسائل امنیتی دفاعی بوده است؛ زیرا از قدیم این روستا در سر راه کوچ ایل‌ها و عشایر منطقه قرار داشت و در این منطقه درگیری‌ها و نزاع‌های بسیاری پیش می‌آمد. در ضمن، وجود رودخانه و چشمه‌سارهای فراوان و موقعیت خاص دفاعی و امنیتی را می‌توان از دیگر عوامل شکل‌گیری روستا به حساب آورد. روستای باستانی و زیبای قلات شیراز، طبق سرشماری سال 1395 ،۳۹۵۳ نفر جمعیت دارد. مردم روستای قلات به گویش بازمانده فارسی میانه جنوب غربی (نیمه لری یا پارسیگ) سخن می‌گویند؛ زبانی که در دوره ساسانی زبان مردم فارس بوده است. آن‌ها با سبک زندگی نیمه سنتی به کارهایی چون کشاورزی، دامداری و باغداری و حرفه گیوه‌بافی مشغول هستند. مردم روستا در مراسم‌ها و جشن‌های خود نیز لباس‌های قشقایی بر تن می‌کنند و با سازهایی چون ضرب، ویلون، دهل و سرنا، موسیقی محلی می‌نوازند. برای دسترسی به روستای قلات در ابتدا به شهر شیراز بروید و از آنجا وارد جاده شیراز به سپیدان (اردکان) شوید. پس از حدود ۲۵ کیومتر رانندگی به تابلوی روستای قلات و زیرگذر آن خواهید رسید. بهتر است بدانید که جاده آسفالته منتهی به روستای قلات از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست؛ اما مسیر داخل روستا سنگ‌فرش شده است و شما می‌توانید تا اواسط روستا را با ماشین خود بروید. ماشین خود را پارک کنید و از وسط روستا، ادامه مسیر را پیاده بروید. روستای قلات شیراز در طبیعتی بکر و در دامنه کوه قرار دارد و برای گشت‌وگذار در آن باید مسیر نسبتا باریک و طولانی با سربالایی را طی کنید. یک مسیر دیگر هم برای رسیدن به قلات شیراز وجود دارد که از سمت رود خشک و دره مارون به‌سمت روستا می‌رود. ورودی این جاده در انتهای بلوار آفرینش شهرک حافظ واقع شده است. جاده‌ قدیمی قلات از مسیر تپه ماهور می‌گذرد و مسیری کوهستانی و پر و پیچ‌وخم است که تجربه بهتری را به نسبت اتوبان در اختیار شما قرار می‌دهد. البته اگر در فصل تابستان به قلات می‌روید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که مسیر جاده قدیمی را در پیش نگیرید؛ زیرا ممکن است به‌علت گرمای زیاد، برای خودروی شما مشکلی پیش بیاید.
 

جای‌ های دیدنی روستای قلات

 

قلعه قزل ارسلان

خرابه‌های قلعه قلات شیراز که با نام قلعه قزل ارسلان نیز مشهور است، در بالای کوه قلات قرار دارد. به گفته اهالی روستا، این قلعه متعلق به اتابکان فارس بوده است. برج و باروهای قلعه قلات شیراز در دوره سلجوقیان بازسازی و مورد استفاده مجدد قرار گرفته است و به همین دلیل، این مکان به قلعه قزل ارسلان معروف شده است. قلعه قزل ارسلان در کنار موزه مردم‌شناسی و کلیسای قلات قرار دارد.
 

کلیسای قلات

کلیسای قلات توسط مبلغان مذهبی بین دو جنگ جهانی اول و دوم برای مسیحیان ساکن روستا ساخته شده است. بناهای تاریخی و ارزشمندی در روستای قلات شیراز قرار دارند که متاسفانه به‌دلیل بی‌توجهی مسئولان در آستانه تخریب و نابودی قرار دارند. یکی از این بناها، کلیسای تجلیل مسیح قلات با قدمتی از جنگ جهانی اول است. این کلیسا با ساختاری سنگی در یکی از کوچه‌های آرام روستا در میان درختان سر به‌فلک کشیده قرار دارد. کلیسای تجلیل مسیح قلات در تاریخ دوم آبان ۱۳۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. به گفته برخی مورخان، این کلیسا توسط مبلغان مذهبی بین دو جنگ جهانی اول و دوم برای مسیحیان ساکن روستا ساخته شده است و بازدید از آن در سفر به قلات توصیه می‌شود.
 

موزه قلات

خانه موزه قلات با بافت و معماری سنتی در کوچه باغ اسرارآمیز قلات قرار دارد. این خانه که قدمت آن به سالیان دور برمی‌گردد، به همت رامین باقی، جوان هنرمند قلاتی، تبدیل به خانه موزه روستایی قلات شده است و گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری را به‌سمت خود جذب می‌کند. رامین باقی، دانش‌آموخته رشته موسیقی است و ساکسیفون و چند ساز دیگر را به‌خوبی می‌نوازد. بازدید از این موزه رایگان است. پس از ورود به خانه موزه قلات و عبور از  چند پله سنگی و بلند با انبوهی از سازها و اشیای کهن ثبت شده در میراث فرهنگی استان فارس در چهار اتاق تو در تو روبه‌رو خواهید شد. بازدیدکنندگان این موزه می‌توانند از سازهای موجود در خانه استفاده کنند و با آن‌ها بنوازند. دوربین‌ها، رادیوهایی قدیمی، سکه‌ها و اسکناس‌ها و ابزار آلات گیوه‌دوزی (شغل اصلی اهالی قلات) نیز در خانه موزه غلات به نمایش گذاشته شده‌اند تا قدمت ۲۵۰۰ ساله این روستا را به رخ بیننده بکشند. فضای نیمه تاریک و مسحورکننده این خانه موزه، بیننده را به سفری به گذشته دعوت می‌کند. رامین باقی، مالک این موزه به شیوه‌ای متفاوت از مهمانان خود پذیرایی می‌کند. او با عشقی وصف‌نشدنی، تمام این خانه موزه را به شما نشان می‌دهد. جالب است بدانید که موزیسین‌های مطرح اروپایی نیز به بازدید از این خانه موزه می‌آیند و با بداهه نوازی‌های خود، مخاطبان را سر شوق می‌آورند. یک نکته قابل‌توجه دیگر درباره این خانه موزه، همکاری اهالی روستا با صاحب موزه است. آن‌ها به‌محض پیدا کردن اشیای قدیمی و عتیقه، آن را به رامین معرفی می‌کنند. یکی از اتاق‌های خانه موزه قلات نیز به نقاشی‌های رامین باقی اختصاص دارد و شما می‌توانید پس از تماشای اشیای تاریخی به بازدید از این آثار هنری نیز بروید.
 

حمام قدیمی

حمام قدیمی قلات، یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی این روستا است که پیران و ریش سپیدان روستا باور دارند زمانی سعدی در آن حمام کرده است. متاسفانه این حمام نیز مانند دیگر آثار تاریخی قلات در سایه بی‌توجهی مسئولان در حال تخریب شدن است.
 

آبشارهای قلات

در دامنه کوه سرخ و در حاشیه روستای قلات، سه آبشار زیبای طبیعی وجود دارد که دو آبشار، مسیر دسترسی آسان‌تری دارند. کوچک‌ترین آبشار در فاصله کمتر از دو کیلومتری بافت قدیمی قلات قرار دارد.
 

تفرجگاه های روستای قلات

پارک و تنگه شب شتری حدود ۲٫۵ کیلومتر با بافت قدیمی روستای قلات فاصله دارد. یکی از تفرجگاه‌های معروف روستای قلات تفرجگاه شب شتری در کنار رودخانه شب شتری است که با طبیعتی سرسبز، یکی از مکان‌های محبوب گردشگران به شمار می‌آید. پارک و تنگه شب شتری حدود ۲٫۵ کیلومتر با بافت قدیمی روستای قلات فاصله دارد. شما در این منطقه می‌توانید انواع گل‌های وحشی و گیاهان دارویی را ببینید و از آب و هوای دلپذیر لذت ببرید. پس از عبور از تفریحگاه شب شتری در ارتفاعات کوه قلات به  تنگه‌ای  با شیب ملایم می‌رسید که می‌توانید از آن بالا بروید و با جاذبه‌های کمتر شناخته شده این منطقه در هر قدم مانند رودخانه چشمه انجیری آشنا شوید.
 

پاچنار

پاچنار، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری روستای قلات است. پاچنار در واقع چهار درخت چنار کنار هم است که اهالی روستا در روزهای عاشورا و تاسوعا در کنار آن‌ها آتش روشن می‌کنند.